محمد بن عثمان
ابو جعفر، محمد بن عثمان بن سعید عمری دومین نایب از نواب خاصه است که بعد از مرگ پدرش عثمان بن سعید در سال 257ه.ق. به نیابت محمد پسر حسن (مهدی) (امام دوازدهم شیعیان) منصوب شد. وی این «منصب» را به مدت 48سال و تا زمان مرگ در بغداد به سال یا 403یا305ه.ق عهده‌دار بود.[1]
زندگی نامه
ابوجعفر، محمدبن عثمان بن سعید عمری، دومین نایب خاص حضرت بود. پیش از وی، پدرش، عثمان بن سعید، نایب خاص امام(عج) بودند.
محمدبن عثمان، همچون پدرش، مورد اعتماد و مقرّب نزد امام غایب بود. از شیخ طوسی نقل شده است[2] که وی نزد امام دوازدهم، مقامی بزرگ داشته است و شیعه بر عدالت، تقوا و امانت او اتفاق نظر داشتند.[3]
پدرش، عثمان بن سعید، هنگام ارتحال درباره او چنین بیان می‌کند: «پس از من فرزندم جانشین و نایب امام است».
ابوعلی احمدبن اسحاق نقل می‌کند از امام عسکری پرسیدم: «احکام دین را از چه شخصی بگیرم و گفته چه کسی را بپذیرم؟» آن امام در پاسخ چنین فرمود: «عثمان بن سعید و پسرش، هر دو موثق هستند هر چه آنها به تو برسانند، از من می‌رسانند و آنچه به تو بگویند از جانب من می‌گویند. پس از آنها بشنو و اطاعت کن؛ زیرا آنها موثق و امین هستند».[4]
حضرت بقیة الله، پس از پدر محمد بن عثمان، او را برای نیابت خاص برگزید و در نامه‌ای درگذشت پدرش را به او تسلیت گفت.[5]
آثار
نایب دوم امام زمان (عج) کتاب‌هایی در فقه نگاشت که مطالب آنها از امام عسکری و امام زمان (علیهماالسلام) است.
یکی از آثار ایشان «الاشربه» در ابواب فقه است. ام‌کلثوم، دختر عثمان بن سعید می‌گوید: «این کتاب به وصیت پدرم به دست ابوالقاسم، حسین بن روح نوبختی (سومین سفیر) رسید و پس از آن بر طبق وصیت وی به دست چهارمین نایب خاص رسید. کتاب وی به دست ما نرسیده است و ممکن است به اثر ناملایمات روزگار از بین رفته باشد.»
تهیه وتنظیم:محسن کشاورز